Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhiệt độ môi trường có xu hướng tăng cao vào mùa hè, đột quỵ trở thành một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng tại Việt Nam. Theo thống kê của Bộ Y tế, đột quỵ đang là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật tại nước ta. Tình trạng này đặc biệt gia tăng vào mùa nắng nóng do các yếu tố như mất nước, rối loạn điện giải và những thay đổi đột ngột về nhiệt độ môi trường. Trước thực trạng đó, Y học cổ truyền với các phương pháp không dùng thuốc như châm cứu, xoa bóp đang được đánh giá cao trong việc dự phòng và hỗ trợ điều trị đột quỵ.
Cơ sở khoa học của châm cứu - xoa bóp trong phòng ngừa đột quỵ mùa hè
- Theo quan điểm Y học cổ truyền, đột quỵ (trúng phong) thường do các nguyên nhân như hỏa thịnh, đàm thấp, khí huyết nghịch, âm hư dương cang. Trong mùa hè, khi nhiệt độ môi trường cao, cơ thể dễ bị tổn thương do nhiệt và mất cân bằng âm dương, dẫn đến tình trạng hỏa thịnh, làm tăng nguy cơ đột quỵ.
- Châm cứu tác động thông qua hệ thống kinh lạc, điều hòa khí huyết và cân bằng âm dương trong cơ thể. Nhiều nghiên cứu khoa học hiện đại đã chứng minh châm cứu có tác dụng cải thiện tuần hoàn não, hạ huyết áp, giảm nhẹ chỉ số đông máu và cải thiện lưu lượng máu não. Đặc biệt, các nghiên cứu lâm sàng tại Viện Nghiên cứu Y Dược học Tuệ Tĩnh cho thấy, châm cứu định kỳ ở nhóm người có nguy cơ cao giúp giảm đáng kể tỷ lệ đột quỵ trong mùa hè, đồng thời cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân sau đột quỵ.
- Phương pháp xoa bóp bấm huyệt cũng góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy tuần hoàn máu, giảm tình trạng co thắt mạch, hạn chế hình thành cục máu đông - yếu tố nguy cơ chính gây đột quỵ thiếu máu cục bộ.
Hệ thống huyệt vị chính trong phòng ngừa đột quỵ
Dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và nghiên cứu khoa học, các bác sĩ Y học cổ truyền thường sử dụng các nhóm huyệt sau trong phòng ngừa đột quỵ:
- Nhóm huyệt điều hòa huyết áp: Nội quan, Khúc trì, Túc tam lý, Thái xung, Phong trì. Các huyệt này có tác dụng ổn định huyết áp, một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu của đột quỵ.
- Nhóm huyệt cải thiện tuần hoàn não: Bách hội, Thái dương, Phong trì, Phong phủ. Kích thích các huyệt này giúp tăng lưu lượng máu não, cải thiện vi tuần hoàn vùng não.
- Nhóm huyệt điều hòa thần kinh thực vật: Thần môn, Nội quan, Tam âm giao. Các huyệt này có vai trò quan trọng trong việc cân bằng hệ thần kinh tự chủ, giảm stress và ổn định cơ chế điều hòa mạch máu.
Quy trình thực hiện và khuyến cáo thực tế
Để phòng ngừa đột quỵ mùa hè hiệu quả, Viện Nghiên cứu Y Dược học Tuệ Tĩnh khuyến cáo quy trình châm cứu - xoa bóp như sau:
- Đối tượng áp dụng: Người có nguy cơ cao mắc đột quỵ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, tiền sử đột quỵ, người cao tuổi, đặc biệt trong mùa nắng nóng.
- Tần suất: Châm cứu 2-3 lần/tuần, mỗi lần 30 phút, liệu trình 10-15 lần. Duy trì định kỳ 2-3 tháng/đợt trong mùa hè. Xoa bóp có thể thực hiện hàng ngày, đặc biệt vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.
- Kỹ thuật: Châm cứu nên được thực hiện bởi nhân viên y tế được đào tạo chuyên sâu về Y học cổ truyền. Xoa bóp có thể hướng dẫn cho người thân thực hiện tại nhà sau khi được chỉ dẫn cụ thể.
- Lưu ý quan trọng: Châm cứu - xoa bóp chỉ là biện pháp hỗ trợ, không thay thế việc điều trị y học hiện đại. Người bệnh vẫn cần tuân thủ điều trị nội khoa theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Kết hợp phương pháp Đông - Tây y trong phòng ngừa đột quỵ
Phương pháp tối ưu trong phòng ngừa đột quỵ mùa hè là sự kết hợp giữa Y học cổ truyền và Y học hiện đại. Viện Nghiên cứu Y Dược học Tuệ Tĩnh đề xuất mô hình phối hợp sau:
- Kiểm soát các yếu tố nguy cơ bằng Y học hiện đại: Điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, theo dõi đông máu định kỳ.
- Áp dụng châm cứu - xoa bóp định kỳ: Giúp điều hòa khí huyết, cải thiện tuần hoàn não, ổn định huyết áp và giảm stress.
- Chế độ sinh hoạt phù hợp mùa hè: Tránh ra ngoài trời nắng gắt, uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng.
- Tập luyện thể dục nhẹ nhàng: Thái cực quyền, khí công, đi bộ chậm vào sáng sớm hoặc chiều mát đều là những bài tập lý tưởng cho người có nguy cơ đột quỵ.
Lợi ích thực tế đối với người dân
Áp dụng phương pháp châm cứu - xoa bóp trong phòng ngừa đột quỵ mùa hè mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
- Giảm chi phí điều trị: Phòng ngừa đột quỵ luôn hiệu quả về mặt chi phí hơn nhiều so với điều trị hậu quả của đột quỵ.
- Nâng cao chất lượng sống: Các biện pháp Y học cổ truyền không chỉ góp phần phòng ngừa đột quỵ mà còn cải thiện giấc ngủ, giảm stress, tăng cường sức khỏe tổng thể.
- Dễ tiếp cận và an toàn: Phương pháp châm cứu - xoa bóp ít tác dụng phụ, phù hợp với nhiều đối tượng, kể cả người cao tuổi.
- Giảm gánh nặng cho hệ thống y tế: Khi tỷ lệ đột quỵ giảm, áp lực cho các bệnh viện cũng giảm theo, đặc biệt trong mùa hè khi các ca đột quỵ thường gia tăng.
Y học cổ truyền với phương pháp châm cứu - xoa bóp đã và đang chứng minh vai trò quan trọng trong phòng ngừa đột quỵ mùa hè. Kết hợp hài hòa giữa Y học cổ truyền và Y học hiện đại sẽ mang lại hiệu quả tối ưu trong bảo vệ sức khỏe người dân. Viện Nghiên cứu Y Dược học Tuệ Tĩnh khuyến cáo người dân, đặc biệt là nhóm có nguy cơ cao, nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa để có phác đồ phòng ngừa phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
