Xoa bóp bấm huyệt là phương pháp phòng và điều trị của Y học cổ truyền, đã xuất hiện trên thế giới cũng như nước ta từ bao đời nay. Đó là kết tinh những kinh nghiệm đã được vận dụng có kết quả và tổng kết lại. Đặc điểm của xoa bóp bấm huyệt là dùng bàn tay, ngón tay là chính để tác động lên huyệt da thịt, gân khớp của người bệnh, nhằm đạt tới mục tiêu phòng và chữa bệnh.
Xoa bóp bấm huyệt có tác dụng đối với toàn bộ hệ thống cơ quan chức năng quan trọng trong cơ thể. Đối với da và mô liên kết dưới da, xoa bóp bấm huyệt có khả năng tăng cường quá trình hô hấp, dinh dưỡng, thải trừ các chất cặn bã. Với gân, cơ, khớp, xoa bóp bấm huyệt làm tăng cường nuôi dưỡng, hồi phục các cơ mệt mỏi, nâng cao khả năng làm việc của cơ, phục hồi chức năng vận động của khớp... Xoa bóp bấm huyệt có thể tăng tốc độ và lưu lượng máu tuần hoàn, tăng cường quá trình trao đổi qua màng tế bào, đồng thời làm tăng cường hoạt động của mô phổi, giúp cho sự thông khí phổi được dễ dàng, giảm bớt lượng khí cặn trong phổi.
Các chuyên gia y học thể thao tin rằng xoa bóp bấm huyệt có những lợi ích toàn diện, chẳng hạn như tăng lưu lượng máu, giảm căng cơ và kích thích thần kinh.
Lợi ích của xoa bóp bấm huyệt được kỳ vọng là giúp các vận động viên cải thiện thành tích và giảm nguy cơ chấn thương liên quan đến thể thao. Xoa bóp bấm huyệt cục bộ cũng được đề xuất điều trị đối với đau, tăng sức mạnh cơ bắp và cải thiện tầm vận động khớp trong chấn thương mô mềm liên quan đến thể thao. Xoa bóp bấm huyệt có tác động tích cực đến co thắt cơ bắp chân, vết bầm tím, chấn thương dây chằng bên mắt cá chân và căng cơ.
Về phòng ngừa chấn thương, giảm độ cứng cơ là lý tưởng, vì xoa bóp bấm huyệt giúp làm giãn cơ và có khả năng giảm căng thẳng cho các cấu trúc gân cơ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khả năng phục hồi sau khi tập thể dục từ độ cứng cơ đo được rõ rệt hơn sau khi xoa bóp bấm huyệt so với các đối tượng kiểm soát. Độ cứng cơ khi siêu âm shear wave elastography được sử dụng để đo độ cứng cơ nhanh chóng trở về giá trị ban đầu sau 7 phút xoa bóp bấm huyệt ở những người tình nguyện khỏe mạnh.
Phản ứng viêm liên quan đến chấn thương thể thao được giảm bớt bằng cách xoa bóp bấm huyệt. Áp dụng xoa bóp bấm huyệt 30 phút cho cơ chày trước của thỏ bị tổn thương, 1 lần/ngày trong 4 ngày liên tiếp. Kết quả: xoa bóp bấm huyệt làm giảm lượng bạch cầu xâm nhập và sau đó là tình trạng viêm và phù nề, do đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc phục hồi chức năng so với cơ bắp được tập luyện lệch tâm, không được xoa bóp bấm huyệt. Crane và cộng sự phát hiện ra rằng xoa bóp bấm huyệt dẫn đến giảm sản xuất các cytokine gây viêm, TNF-α và IL-6 do tổn thương sợi cơ. Trong nghiên cứu này, sinh thiết cơ tứ đầu của 11 nam thanh niên tham gia đã được tách ra sau khi bị tổn thương cơ do tập thể dục. Hơn nữa, một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng khi độ trễ trong ứng dụng xoa bóp bấm huyệt tăng lên, hiệu quả giảm tổn thương do thiếu oxy thứ cấp sẽ giảm xuống.
Xoa bóp bấm huyệt an toàn nhưng không hoàn toàn không có rủi ro. Để duy trì trạng thái thi đấu mong muốn, thời điểm xoa bóp cần được chú ý nhiều hơn do đau nhức cơ thoáng qua sau xoa bóp bấm huyệt.
Xoa bóp bấm huyệt sau khi tập thể dục đã được chứng minh là làm giảm mức độ nghiêm trọng của đau nhức cơ bắp. Bender và cộng sự phát hiện ra rằng 10 phút xoa bóp cơ tứ đầu sau khi phục hồi từ hoạt động thể thao thông thường (chạy 10 km) có hiệu quả trong việc giảm điểm VAS với kỹ thuật giả, nhưng cường độ của hiệu quả là nhỏ. Ngoài ra, Wiewelhove và cộng sự phát hiện ra rằng sau 24 giờ chạy kéo dài, xoa bóp bấm huyệt vẫn có lợi trong việc giảm đau nhức cơ bắp. Can thiệp xoa bóp bấm huyệt sau khi tập thể dục đã được chứng minh là giúp giảm đau ở các cầu thủ bóng rổ ngay sau khi điều trị và 24 giờ sau đó. Các vận động viên thể hình nam được yêu cầu thực hiện 5 hiệp liên tiếp duỗi và gấp gối tối đa. Creatine kinase của các nhóm cơ duỗi và cơ gấp bắt đầu giảm 24 giờ sau khi được xoa bóp bấm huyệt 30 phút. Hơn nữa, mức độ đau nhức ở nhóm xoa bóp bấm huyệt sau khi tập thể dục thấp hơn so với nhóm đối chứng.
Xoa bóp bấm huyệt giúp ngăn chặn đau nhức cơ bắp khởi phát muộn. Đau nhức cơ bắp khởi phát muộn thường xảy ra trong khoảng từ 24 đến 72 giờ sau khi tập thể dục lệch tâm không quen thuộc. Chuỗi các sự kiện đau nhức cơ bắp khởi phát muộn bao gồm áp lực cơ học của việc tập thể dục lên các sợi cơ, khiến các sarcomeres bị vỡ, kèm theo sưng tấy. Đánh giá hệ thống và phân tích tổng hợp đã chứng minh rằng can thiệp xoa bóp bấm huyệt làm giảm đau nhức cơ bắp khởi phát muộn một cách hiệu quả, cũng như cải thiện hiệu suất cơ bắp sau khi tập thể dục cường độ cao.
